2 Temmuz 1993’te Sivas’ta düzenlenen Pir Sultan Abdal Şenlikleri, 33 aydın ve sanatçının Madımak Oteli’nde diri diri yakılarak katledildiği kara bir gün olarak tarihe geçti. Olayda iki otel çalışanı ve iki saldırgan da öldü. Şenlikler için kente gelenler arasında “Aziz Nesin, Behçet Aysan, Metin Altıok, Uğur Kaynar, Hasret Gültekin, Nesimi Çimen, Asım Bezirci” gibi önemli isimler vardı. En yaşlı kurban 66 yaşındaki Asım Bezirci, en genç ise folklor gösterisi için Sivas’a giden 12 yaşındaki Koray Kaya’ydı.
“Sivas Laiklere Mezar Olacak” Sloganlarıyla Başlayan Kanlı Gün
Katliam öncesinde kentte dağıtılan bir bildiride Aziz Nesin hedef gösterilmiş, “Şehirde adeta Müslümanlarla alay edercesine gezebilmektedir” denilerek gerilim tırmandırılmıştı. 2 Temmuz günü Cuma namazı sonrası yürüyüş başladı; kalabalık “Sivas laiklere mezar olacak” sloganları atarak Madımak Oteli’ne yürüdü. Heykel yıkıldı, otelin önünde 15 bin kişi toplandı. Araçlar ve heykel ateşe verildi; saat 18.00’de otelin camları kırıldı, iki saat sonra otel ateşe verildi. İhlas Haber Ajansı görüntülerinde kalabalıktan birinin “Lan yakın” ve diğerinin “Cehennem ateşi işte!” diye bağırdığı duyuldu.
Takviye Kuvvetler Yetersiz Kaldı, 35 Can Yanarak Gitti
Vali Ahmet Karabilgin’in raporuna göre kalabalık her saat arttı. Ancak kente çağrılan takviye kuvvetler zamanında yetişmedi ya da yetersiz kaldı. Sonuç: 35 insan otelde yanarak can verdi.
Çiller ve Demirel’den Tepki Çeken Sözler
Olaydan bir hafta önce göreve başlayan Başbakan Tansu Çiller, kamuoyunu şoke eden açıklamasıyla siyasi tarihe geçti:
“Çok şükür, otel dışındaki halkımız bir zarar görmemiştir.”
Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel ise olay için “Olay münferittir. Ağır tahrik var. Bu tahrik sonucu halk galeyana gelmiş… Güvenlik kuvvetleri ellerinden geleni yapmışlardır… Karşılıklı gruplar arasında çatışma yoktur. Bir otelin yakılmasından dolayı can kaybı vardır” diyerek katliamı küçümsedi.
“Aziz Nesin’in Tahrikleri Halkı Galeyana Getirdi” İddiası
İçişleri Bakanı Mehmet Gazioğlu, sorumluluğu saldırganlara değil Aziz Nesin’e yükledi:
“Aziz Nesin’in halkın inançlarına karşı bilinen tahrikleriyle halk galeyana gelerek tepki göstermiştir.”
Temel Karamollaoğlu’na Yönelik Suçlamalar ve Tartışmalar
Madımak’tan sağ kurtulan Aziz Nesin, dönemin Sivas Belediye Başkanı Temel Karamollaoğlu’nu “Gazanız mübarek olsun” diye bağırarak saldırganları kışkırtmakla suçladı. Gazetelerde Karamollaoğlu’nun kalabalığı provoke ederken ve Aziz Nesin’i tartaklarken çekilmiş fotoğraflar yayımlandı. Gazeteler bu kişiyi “provokatör” olarak nitelendirdi. Karamollaoğlu ise bu iddiaları hiç kabul etmedi.
İlerleyen günlerde “Gazanız mübarek olsun” diyen kişinin Belediye Meclisi üyesi Cafer Erçakmak olduğu anlaşıldı. Karamollaoğlu yıllar sonra olay için “Katliam olarak vasıflandırmadım. Bu üzücü bir hadisedir…” diyerek ölümleri “katliam” olarak nitelememesiyle tepki çekti.
Dava Sürecinde Aziz Nesin’e Suç Yüklendi, 20 Yıl Sonra Dava Zaman Aşımına Uğradı
Ankara DGM’ye sunulan iddianamede şenliklerin varlık sebebi olan aydınlar “eylemin hazırlayıcı sebepleri” olarak gösterildi. İddianamede şu ifadeler vardı:
“Hele hele Aziz Nesin’in İslam dinine karşı tutum, davranış ve açıklamaları, kapalı bir salonda düzenlenen toplantıda terör örgütü militanları için saygı duruşunda bulunulması, eylemin hazırlayıcı nedenleri arasında sayılabilir.”
DGM Başsavcısı Nusret Demiral daha dava sürerken “Olayda örgüt yok, tahrik var” dedi. Kararda “kast edilen Aziz Nesin olmasına rağmen hedefte sapma sonucu 37 masum insanın ölümü” ifadeleri yer aldı.
2001’de Yargıtay kararıyla 33 sanık ölüm cezasına, diğerleri ağır hapis cezalarına çarptırıldı. Ancak dava 2014’te zaman aşımı gerekçesiyle kapatıldı. Mahkeme Başkanı, “İnsanlık suçunda zaman aşımı olmaz ama bu suçu işleyenler kamu görevlisi değil sivil oldukları için davanın düşmesine karar verilmiştir” dedi.
Erdoğan: “Milletimiz İçin Hayırlı Olsun”
Davanın düşmesi sonrası dönemin Başbakanı Erdoğan, kararı “Milletimiz için, ülkemiz için hayırlı olsun. Yıllar yılı içerde olan vatandaş, içlerinde kaçak olanlar vardı” diyerek değerlendirdi. Erdoğan ayrıca “İdam kalktığı için 33 kişi ağırlaştırılmış müebbet hapse mahkum oldu. Bunlar hep gözden kaçıyor. Hedef saptırılıyor” sözleriyle eleştirilere yanıt verdi.
Son Dava da Zaman Aşımına Uğradı
Sivas Katliamı’na ilişkin firari 3 sanığın yargılandığı son davada 14 Eylül 2023’te mahkeme “30 yıllık zaman aşımı süresi doldu” diyerek davayı düşürdü. Avukatlar, olayın insanlığa karşı suç olduğunu ve zaman aşımına uğramaması gerektiğini savundu ancak mahkeme bu argümanı kabul etmedi.
Madımak’ın Utanç Müzesi Olması Talebi Karşılık Bulmadı
Katliamdan sağ kalanlar ve mağdur aileleri, Madımak Oteli’nin “Utanç Müzesi” olmasını talep etse de hükümetler bu çağrıyı bugüne dek yanıtsız bıraktı. Otel, 2009’da kebapçı taşındıktan sonra kamulaştırıldı ve 2011’de Bilim ve Kültür Merkezi’ne dönüştürüldü. Anı köşesine saldırganların adlarının da eklenmesi aileleri yaraladı.
