Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti, “Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Barış ve Devletlerarası İlişkilerin Kurulmasına Dair” başlıklı anlaşmayı karşılıklı mutabakatla yayımladı. Anlaşma, iki ülke arasında egemenlik, toprak bütünlüğü ve uluslararası sınırların dokunulmazlığının karşılıklı olarak tanınmasını, iyi komşuluk ilişkilerinin tesis edilmesini ve bölgede kalıcı barışın sağlanmasını hedefliyor.
Egemenlik ve Toprak Bütünlüğü Vurgusu
Anlaşmanın ilk maddelerinde, taraflar birbirlerinin bağımsızlığını, siyasi bütünlüğünü ve mevcut uluslararası sınırlarını tanıdıklarını teyit ediyor. Her iki taraf da birbirine karşı toprak talebinde bulunmamayı ve gelecekte böyle bir iddiada bulunmamayı taahhüt ediyor. Ayrıca, kuvvet kullanma veya tehdidinden kaçınma ve üçüncü tarafların kendi topraklarını saldırı amacıyla kullanmasına izin vermeme maddeleri yer alıyor.
Diplomatik İlişkilerin Tesisi
Belgede, anlaşmanın yürürlüğe girmesinden kısa süre sonra iki ülkenin diplomatik ilişkiler kuracağı belirtiliyor. Bu kapsamda, sınırların belirlenmesi için ilgili komisyonlar aracılığıyla müzakerelerin başlatılması ve sınır bölgelerinde güvenlik ile istikrarın sağlanması için güven artırıcı önlemler alınması kararlaştırıldı.
Terör, Ayrımcılık ve Nefret Söylemine Karşı Ortak Tavır
Taraflar, ayrılıkçılık, şiddet yanlısı aşırılık, terörizm ve her türlü ırkçı nefret söylemine karşı iş birliği yapacak. Ayrıca, kayıp ve zorla kaybedilen kişilerin akıbetinin belirlenmesi ve kalıntılarının iadesi sürecinde uluslararası kuruluşlarla birlikte çalışılması öngörülüyor.
Ekonomik ve Kültürel İş Birliği
Anlaşma; ekonomi, ulaştırma, çevre, insani yardım ve kültürel alanlarda da iş birliği yapılmasına imkân tanıyor. Taraflar, mevcut uluslararası yükümlülüklerine halel getirmeden bu anlaşmanın hükümlerini uygulayacaklarını taahhüt ediyor.
Uyuşmazlıkların Barışçıl Yollarla Çözümü
Anlaşmazlık durumlarında önce ikili komisyon çerçevesinde istişare, sonuç alınamaması halinde ise diğer barışçıl çözüm yöntemlerine başvurulacak. Taraflar ayrıca geçmişten kalan tüm hukuki iddiaları geri çekmeyi ve birbirlerine karşı düşmanca eylemlerden kaçınmayı kabul etti.
Anlaşma, tarafların iç prosedürlerini tamamlayıp karşılıklı bildirimde bulunmalarıyla yürürlüğe girecek ve Birleşmiş Milletler’e tescil edilecek.
İşte anlaşmanın detayları;
Karşılıklı mutabakatla, “Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti Arasında Barış ve Devletler Arası İlişkilerin Kurulmasına Dair” başlıklı anlaşma yayımlanmıştır.
Ermenistan Cumhuriyeti ile Azerbaycan Cumhuriyeti arasında barış ve devletlerarası ilişkilerin kurulmasına ilişkin anlaşma
Ermenistan Cumhuriyeti ve Azerbaycan Cumhuriyeti (bundan böyle Taraflar olarak anılacaktır),
Bölgede adil, kapsamlı ve kalıcı bir barışın tesis edilmesine yönelik acil ihtiyacın farkında olarak ,
Bu hedefe, devletlerarası ilişkilerin kurulması yoluyla ulaşılmasına katkıda bulunmayı amaçlayarak ,
Birleşmiş Milletler Şartı, Birleşmiş Milletler Şartı’na Uygun Olarak Devletler Arasında Dostluk İlişkileri ve İşbirliğine İlişkin Uluslararası Hukuk İlkeleri Bildirgesi (1970), Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Helsinki Konferansı Nihai Senedi (1975) ve 21 Aralık 1991 tarihli Almatı Bildirgesi’nin rehberliğinde, yukarıda belirtilen belgelerde yer alan norm ve ilkeler temelinde ilişkileri geliştirmeyi amaçlayarak,
Aralarında iyi komşuluk ilişkileri kurma yönündeki karşılıklı arzularını dile getirerek ,
aralarında barış ve devletlerarası ilişkilerin aşağıdaki esaslara göre kurulması hususunda anlaşmışlardır:
MADDE I
Taraflar, SSCB’nin eski Sovyet Sosyalist Cumhuriyetleri arasındaki sınırların, ilgili bağımsız devletlerin uluslararası sınırları haline geldiğini ve uluslararası toplum tarafından bu şekilde tanındığını teyit ederek, birbirlerinin egemenliğini, toprak bütünlüğünü, uluslararası sınırların dokunulmazlığını ve siyasi bağımsızlığını tanır ve saygı gösterirler.
MADDE II
Madde I’e tam uyum içinde, Taraflar birbirlerine karşı hiçbir toprak talebinde bulunmadıklarını ve gelecekte de böyle bir talepte bulunmayacaklarını teyit ederler.
Taraflar, diğer Tarafın toprak bütünlüğünü veya siyasi birliğini tamamen veya kısmen parçalamayı veya bozmayı amaçlayan hiçbir eylemde bulunmayacak, bu tür eylemlerin planlanması, hazırlanması, teşvik edilmesi ve desteklenmesi dahil hiçbir eylemde bulunmayacaklardır.
MADDE III
Taraflar, karşılıklı ilişkilerinde herhangi bir Tarafın toprak bütünlüğüne veya siyasi bağımsızlığına karşı veya Birleşmiş Milletler Şartı ile bağdaşmayan herhangi bir şekilde kuvvet kullanma tehdidinde bulunmaktan veya kuvvet kullanmaktan kaçınacaklardır. Üçüncü bir tarafın, Birleşmiş Milletler Şartı ile bağdaşmayan bir kuvvet kullanımı amacıyla kendi topraklarını diğer Tarafa karşı kullanmasına izin vermeyeceklerdir.
MADDE IV
Taraflar birbirlerinin içişlerine karışmaktan kaçınacaklardır.
MADDE V
Taraflar, bu Anlaşmanın onaylanmasına ilişkin iç prosedürlerin tamamlandığına dair bildirimlerinin karşılıklı olarak teatisinden itibaren _____ gün içinde, Diplomatik ve Konsolosluk İlişkilerine İlişkin Viyana Sözleşmeleri’nin (sırasıyla 1961 ve 1963) hükümlerine uygun olarak birbirleriyle diplomatik ilişkiler kuracaklardır.
MADDE VI
Taraflar, bu Anlaşmanın I. Maddesi kapsamındaki yükümlülüklerini tam olarak yerine getirmek amacıyla, Komisyonlarca kararlaştırılan düzenlemelere uygun olarak, Taraflar arasında devlet sınırının belirlenmesi ve işaretlenmesine ilişkin bir anlaşma akdedilmesi amacıyla ilgili sınır komisyonları arasında iyi niyetle müzakereler yürüteceklerdir.
MADDE VII
Taraflar, ortak sınırları boyunca herhangi bir üçüncü taraf kuvveti konuşlandırmayacaklardır. Taraflar, karşılıklı sınırlarının belirlenmesi ve ardından belirlenmesi süresince, sınır bölgelerinde güvenlik ve istikrarı sağlamak amacıyla askeri alan da dahil olmak üzere, karşılıklı olarak mutabık kalınan güvenlik ve güven artırıcı önlemleri uygulayacaklardır.
MADDE VIII
Taraflar, her biri kendi yetki alanı çerçevesinde olmak üzere, hoşgörüsüzlüğü, ırkçı nefreti ve ayrımcılığı, ayrılıkçılığı, şiddet içeren aşırılığı ve terörizmi her türlü tezahürüyle kınar ve bunlarla mücadele eder ve kendilerine uygulanan uluslararası yükümlülüklerin yerine getirilmesini sağlarlar.
MADDE IX
Taraflar, her iki Tarafı da ilgilendiren silahlı çatışmalarda kayıp kişiler ve zorla kaybetme vakalarını, bu kişiler hakkında mevcut tüm bilgileri doğrudan veya uygun olduğu durumlarda ilgili uluslararası kuruluşlarla iş birliği içinde paylaşarak ele almayı taahhüt ederler. Taraflar, bu kişilerin akıbetinin belirlenmesinin, aranmasının ve uygun olduğu durumlarda kalıntılarının iade edilmesinin ve bu kişiler için uygun soruşturma yoluyla adaletin sağlanmasının, bir uzlaştırma ve güven oluşturma aracı olarak önemini kabul ederler. Bu konudaki uygun düzenlemeler, ayrı bir anlaşmada müzakere edilecek ve ayrıntılı olarak kararlaştırılacaktır.
MADDE X
Taraflar, ekonomik, transit ve ulaştırma, çevresel, insani ve kültürel işbirliği de dahil olmak üzere karşılıklı çıkarların çeşitli alanlarında anlaşmalar akdedebilirler.
MADDE XI
Bu Sözleşme, Tarafların uluslararası hukuk ve her bir Tarafın Birleşmiş Milletler’in diğer Üye Devletleriyle akdettiği antlaşmalar kapsamındaki hak ve yükümlülüklerini sınırlamayacaktır. Her bir Taraf, kendisi ile herhangi bir üçüncü taraf arasında yürürlükte olan hiçbir uluslararası anlaşmanın, bu Sözleşme kapsamındaki yükümlülüklerinin yerine getirilmesini engellememesini sağlayacaktır.
MADDE XII
Taraflar, ikili ilişkilerinde uluslararası hukuk ve bu Sözleşme hükümlerine göre hareket edeceklerdir. Taraflardan hiçbiri, bu Sözleşme hükümlerine uyulmamasının gerekçesi olarak kendi iç hukukunun hükümlerini ileri süremeyecektir.
Taraflar, Viyana Antlaşmalar Hukuku Sözleşmesi (1969) uyarınca, bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesine kadar, bu Anlaşmanın amacını ve hedefini bozacak her türlü eylemden kaçınacaklardır.
MADDE XIII
Taraflar, bu Anlaşmanın tam olarak uygulanmasını sağlayacak ve bu Anlaşmanın uygulanmasını izlemek üzere ikili bir Komisyon kuracaklardır. Komisyon, Taraflarca üzerinde mutabık kalınacak düzenlemeler temelinde faaliyet gösterecektir.
MADDE XIV
Tarafların uluslararası hukuk ve karşılıklı ilişkilerinde kendilerini bağlayan diğer antlaşmalar kapsamında üstlendikleri hak ve yükümlülüklere halel gelmeksizin, Taraflar, bu Anlaşmanın yorumlanması veya uygulanmasıyla ilgili her türlü uyuşmazlığı, XIII. Madde’de belirtilen Komisyon çerçevesinde de dahil olmak üzere, doğrudan istişareler yoluyla çözmeye çalışacaklardır. Bu istişareler altı aylık süre içinde her iki Tarafça da kabul edilebilir bir sonuç vermezse, Taraflar uyuşmazlığın barışçıl yollarla çözülmesi için başka yollar arayacaklardır.
MADDE XV
XIV. Madde hükümleri saklı kalmak üzere, Taraflar, bu Anlaşmanın yürürlüğe girmesinden itibaren bir ay içinde, bu Anlaşmanın imzalanmasından önce Taraflar arasında mevcut olan konularla ilgili olarak herhangi bir yasal forumda sunulan tüm eyaletler arası talepleri, şikayetleri, itirazları, itirazları, işlemleri ve anlaşmazlıkları geri çekecek, iptal edecek veya başka bir şekilde çözecek ve bu tür talepleri, şikayetleri, itirazları, itirazları, işlemleri başlatmayacak ve herhangi bir üçüncü tarafça diğer Tarafa karşı sunulan hiçbir talep, şikayet, itiraz, itiraz, işleme hiçbir şekilde dahil olmayacaktır.
Taraflar, bu Anlaşmaya aykırı diplomatik, bilgilendirici veya diğer alanlarda birbirlerine karşı hiçbir şekilde düşmanca eylemlerde bulunmayacak, bunları teşvik etmeyecek veya bu tür eylemlerde bulunmayacak ve bu amaçla düzenli istişarelerde bulunacaklardır.
MADDE XVI
Bu Anlaşma, Tarafların ulusal mevzuatlarında öngörülen iç prosedürlerin tamamlandığına dair bildirim belgelerinin teati edilmesiyle yürürlüğe girecektir. Bu Anlaşma, Birleşmiş Milletler Şartı’nın 102. maddesi uyarınca tescil edilecektir.
MADDE XVII
Bu Sözleşme, her üç metin de eşit derecede geçerli olmak üzere Ermenice, Azerice ve İngilizce dillerinde akdedilmiştir. Eşit derecede geçerli metinlerden herhangi birinin herhangi bir hükmünün anlamı konusunda herhangi bir anlaşmazlık olması halinde, İngilizce metin geçerli olacaktır.
Kaynak: https://www.mfa.am/hy/press-releases/2025/08/11/Initialed%20Arm-Az%20Peace%20Agreement%20text/13394