Bernie Sanders’in “Oligarşi İle Savaş” Kampanyası; ABD’de Sol Popülizm

Amerika Birleşik Devleri Vermont Senatörü Bernie Sanders geçmişten beri savunduğu “Halkçı Sosyalist” görüş ve mücadelesinin bir devamı olarak 2025 yıl başından bu yana “Oligarşı ile savaş” adı altında Amerika sathında bir kampanya yürütmektedir (https://bsanders-astro.pages.dev/oligarchy/). Uzun yıllardır benzer görüşleri için mücadele eden Sanders’ in bu kampanyası Trump’ın ikinci dönem başkanlığı ve politikalarına karşı yükselen protestolarla birlikte ABD politikasında oldukça etkili bir konuma yükselmiş durumda.

Kampanya süreci, hedefler ve yöntemler

“ Demokratik Sosyalist” bağımsız bir siyasetçi olan B. Sanders Amerikan toplumundaki gelir ve servet dağılımı eşitsizliğinin demokrasiyi tehdit eden bir düzeye yükseldiğini savunmaktadır. Ona göre azınlık bir milyarderler sınıfı, ekonomiyi, basını ve siyaseti kontrol altına almış ve büyük çoğunluğun çıkarlarını tümüyle göz ardı etmektedir. Sanders ABD’ deki bu egemen sınıfı oligarşi olarak tanımlamakta ve onu halkın çıkarlarını savunurken hedef tahtasına koymaktadır. Öte yandan Sanders Trump’ ın seçilmesinden sonra kendisi ile yapılan bir söyleşi de “Çalışan sınıfı terk eden bir Demokrat Parti’nin, çalışan sınıf tarafından terk edilmesine şaşırmamak gerekir” diyerek genelde sınıf temelli bir bakış açısını savunduğunu göstermektedir (1)

2025 yılındaki bu kampanya ile birlikte Sanders’ in mücadelesi çok daha görünür hale geldi. Sanders bir gazeteye verdiği bir röportajda “Yıllar boyunca oligarşiden bahsettiğimde, sanırım bazı insanlar için bu bir soyutlamaydı …ancak şimdi…insanlar bugün sahip olduğumuz şeyin milyarderlerin, milyarderler tarafından ve milyarderler için bir hükümet olduğunu görmemek için kör olmanız gerektiğini anlıyor” demektedir (2). Öncelikle Alexanria Ocasio-Cortez gibi diğer ilerici politikacılarla birlikte gerçekleştirdiği toplantılar gençlerle birlikte içlerinde geleneksel muhafazakâr kesimlerin de bulunduğu geniş kitleleri bir araya getirmeye başarmış görünmektedir.

Sanders’in “Olgarşi ile Savaş kampanyasının temel hedefleri şöyle özetlenebilir. Köklü vergi sistemi değişiklikleri ile Milyarderlerin servetlerinin bir kısmına el koymak ve bu yolla servet eşitsiziliğini azaltmak. Antitröst yasalarının güçlendirilmesi ile medya tekellerinin dağıtılması. Oligarşiye karşı işçi sınıfı ve gençlerin bir araya gelmesi temelinde halkın örgütlülüğün sağlanması. Milyarderlerin seçimlerde sınırsız para dağıtmasının önlenmesi ile siyasi sistemin demokratikleşmesi. Çok taraflı, uluslararası işbirliğine açık, göçmenlere dostluk yaklaşımı ile küresel kamu yararı vurgusu taşıyan uluslararası politikalar (3)

Kampanya açık hava ve salon mitingleri, çeşitli türde halk buluşmaları, sosyal medyanın etkili kullanımı ile birlikte senatör olarak servet vergisi, ücretsiz sağlık ve eğitim yasa tasarısı önerilerinin gündeme getirilmesi ve oligarşi ve otoriter yönetim uygulamalarına karşı sokak eylemlerin desteklenmesi yöntemleri ile yürütülmektedir. Önemli etkinlikler değerlendirildiğinde şimdiye kadar yaklaşık olarak en büyük katılımcı sayısı 10 bin kişi olan 11 salon toplantısı ve en büyük katılımcı sayısı 36 bin olan 3 büyük açık hava mitingi gerçekleşmiş durumda.

Kampanyanın etkisi

Kampanya Amerika siyasi kamuoyunda önemli etki yapmış durumda. Açıktır ki bunların en önemlisi servet eşitsizliği gibi bir konunun ABD gibi bir ülkede siyasal düzlemde kitleler tarafından tartışılır bir duruma gelmesidir. Diğer bir önemli etki ise gençler ve işçi sınıfı arasında sosyalist, anti-kapitalist fikirlerin yaygınlaşmasına yaptığı katkıdır. Sanders’in Detroit’te ki toplantısına ABD’ deki en etkili sendikalardan Birleşik Otomobil İşçileri Sendikası (UAW) başkanı Shawn Fain başkanının katılıp konuşma yapması da dikkat çeken olaylardan birisi idi.

Ek olarak bu kampanya mitingler ve sosyal medya yolu ile halkın siyasete katılımını artırmış, büyük kentler dışında muhafazakâr bölgelerde de farklı insanları bir araya getirmiştir. Kaliforniya’ da kırsal muhafazakar bir kasabadaki mitingde yaptığı konuşmada Sanders katılımcıları “Binlerce ve binlerce komşularının ortasında oligarşiye, otoriterliğe, yabancı düşmanlığına ve işçi sınıfına yönelik saldırılara karşı durduklarında, Trump’a karşı çıkan marjinal bir azınlığın parçası olmadıklarını, Trump’ın bizi götürdüğü yerden çok farklı bir yöne gitmesini isteyen güçlü bir Amerikalı çoğunluğa ait olduklarını çok çabuk anlıyorlar” diyerek tanımlamaktadır (4)

Oligarşi İle Savaş kampanyası, sol popülizm ve eleştiriler

ABD senatörü Sander’in “Oligarşi İle Savaş” kampanyası onun daha önce yürüttüğü politik süreçlerden daha da net bir şekilde sol popülist olarak tanımlanabilecek nitelikte görünmektedir. Bilindiği gibi kapitalizmin yarattığı devasa eşitsizlikler ve diğer sorunlar batı ülkelerinde de liberal demokrasi ve onu savunan merkez sağ ve sol politikaların kitleler üzerindeki inandırıcılığını önemli ölçüde zayıflatmış ve popülist politikalarını yükselişini gündeme getirmiştir. Hem sol hem de sağ popülizm “oligarşi” karşıtlığı üzerinden kendine göre bir “halk” üretir. Fakat sağ ve sol popülizmin oligarşi tanımları farklıdır. Örneğin ABD’ de Trump hedef tahtasına ABD’nin etkili kozmopoit küreselci elit sermaye ve medya unsurlarını koyup, göçmenlere ve farklı cinsel yönelimli kesimlere karşıtlık üzerinden temsilcisi olduğunu ileri sürdüğü bir “halk” tanımı yapmaktadır. Popülist politikalar Avrupa ve diğer ülkelerde de aralarında önemli farklılıklara rağmen benzer nitelikler taşımakta ve bazı sağ popülist hareketler önemli ölçüde faşizan bir karakter kazanmaktadır.

Sanders’in kampanyası Demokrat Parti içindeki geleneksel merkez tarafından ekonomik büyümeyi engelleyeceği, piyasa ekonomisini gerileteceği eleştirileri ile karşılanmakta. Fakat Trump iktidarı ile mücadele konusunda Sander’s kampanyasını değerlendiren Demokrat Parti eğilimli Amerika’ lı bir gazetecinin Denver’ deki büyük miting üzerine yaptığı yorumda; “ Tanrıya şükür Bernie Sanders ve Alexandria Ocasio-Cortez, Demokrat görevlilerin “devril ve ölü taklidi yap” tavsiyesini görmezden geldi. Oligarşi karşıtı kitlesel mitingleri rekor kıran sayılara ulaştı ve Elon Musk ve Donald Trump’a karşı mücadele etme konusunda yaygın bir halk arzusunun kanıtı oldu” diyerek yapılan işin değerini teslim etmekte (5).

Öte yandan sol popülizme yapılan eleştirilerden olan sınıf bakış açısından uzaklık konusunda ‘Devrimci Sol’ dan gelen eleştiri ise Demokratik Parti içinde kalınarak oligarşi ile mücadele edilemeyeceği ve Sanders’in kitlelerin kapitalizm ve savaş karşıtı duygularını Demokrat parti’ ye yönlendirdiği ve gerçek bir değişimi engellediği yönünde olmaktadır (6). Ayrıca kampanya kapsamında yapılan bir mitingde iki göstericinin kürsüye çıkarak Gazze’deki soykırımı protesto etmesi sırasında Sanders’in polislerin göz altılarına karşı bir şey söylememesi ve İsrail eleştirileri ile birlikte “İsrail’in kendini savunma hakkından” söz etmesi haklı olarak eleştirilmektedir (7)

Sonuç

Hem sağdan hem de soldan gelen eleştiriler farklılıkları ile birlikte Avrupa’daki sol popülist siyasetlere karşı da dile getirilmeye devam etmektedir. Fakat Avrupa’ da merkez sol dışında geleneksel devrimci sosyalist/komünist partilerin çok gerilediği, ABD’ de ise geleneksel devrimci sosyalist siyasetlerin hiçbir zaman etkili bir güç haline gelemediği görülürse sol popülizme soldan yapılan eleştirilerin de belli açılardan eleştiriye tabi olması gerekli görülmektedir. Bence, ABD ve diğer ülkelerdeki sol popülist siyasetlerin mücadeleye en büyük katkıları bu merkez kapitalist ülkelerde çok uzun bir aradan sonra kitlesel ölçüde anti-kapitalizmi, sosyalizmi yeniden bir seçenek olarak gündeme taşımayı başarmış olmalarıdır.

Şüphesiz ki gerçek bir başarı ancak emekçilerin ve oligarşiye karşı bütün halk sınıflarının bağımsız örgütlü gücünden geçecektir. Eğer, sol popülizmi başı sonu belli bir bütünlüklü bir siyasal strateji değil de daha çok politik bir üslup olarak anlarsak (8) bu hareketlerin farklı koşul ve örgütlenme stratejileri ile çok daha etkili olma potansiyellerini görebiliriz.