DİSK-AR Raporu: “Türkiye’de Emekli Aylıkları Dibe Doğru Eşitleniyor!”

DİSK-AR’ın son araştırmasına göre Türkiye’de emekli aylıkları giderek düşerken, emeklilere ayrılan kaynaklar Avrupa ülkelerinin oldukça gerisinde kaldı. “Türkiye’de emekli sayısı çok fazla, aktif/pasif oranı çok düşük” iddiası ise verilere göre doğru değil.

Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu Araştırma Merkezi (DİSK-AR), 13 Temmuz 2025 tarihinde yayımladığı “Türkiye’de Emeklilerin Durumu: Emekli Aylıkları, Emekli Sayıları ve Ayrılan Kaynaklar” başlıklı çalışmasında Türkiye’de emeklilerin karşı karşıya kaldığı ekonomik tabloyu kapsamlı şekilde analiz etti.

Araştırmada Türkiye ile Avrupa ülkeleri karşılaştırmalı olarak ele alınırken, Eurostat verilerinden yararlanılarak emeklilere ayrılan kaynakların Gayrisafi Yurtiçi Hasıla (GSYH) içindeki payı, aktif/pasif sigortalı oranı ve ortalama emekli aylıkları gibi kritik göstergelere yer verildi.

Emekli Sayısı Artıyor, Payı Azalıyor

Araştırma verilerine göre Türkiye’de emeklilerin nüfus içindeki oranı artarken, ekonomik pastadan aldıkları pay düşüyor. DİSK-AR bu durumu şu şekilde özetliyor;

“Emeklilerin nüfus içindeki payı artarken pastadaki payı düşüyor”

2002 yılında ortalama emekli aylığının kişi başına düşen GSYH’ye oranı %46,4 iken, 2025’te bu oran %29’a kadar geriledi. 2003 yılında asgari ücretin %36 üzerinde olan ortalama emekli aylığı, bugün itibarıyla asgari ücretin %22 altına düşmüş durumda. DİSK-AR bu tabloyu şu sözlerle tanımlıyor;

“Türkiye’de emekli aylıkları dibe doğru eşitleniyor!”

Avrupa İle Fark Açılıyor

Emekli aylığı ve hak sahiplerine yapılan ödemelerin GSYH’ye oranı, Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde ortalama %9,8 seviyesindeyken, Türkiye’de yalnızca %3,7. Rapor bu farkı dramatik bir gerileme olarak nitelendiriyor.

2009-2024 yılları arasında Sosyal Güvenlik Kurumu’na (SGK) yapılan bütçe transferlerinin hem bütçe hem de GSYH içindeki oranı önemli ölçüde düştü.

Emeklilerin Yaşamı Giderek Zorlaşıyor

DİSK-AR’ın 2025 yılı ilk yarısı verilerine göre ortalama emekli aylığı 17.252 TL, ortalama işçi emeklisi aylığı ise 17.089 TL seviyesinde. Buna karşılık, en düşük emekli aylığı yalnızca 14.469 TL olarak açıklandı.

Bu durum emeklileri tekrar çalışma yaşamına itiyor. Araştırmaya göre 2002 yılında çalışan veya iş arayan emeklilerin oranı %36,6 iken, Aralık 2024 itibarıyla bu oran %65,7’ye yükseldi. DİSK-AR raporu,şu tespitte bulundu;

“Düşük emekli aylıkları sebebiyle milyonlarca emekli tekrar çalışıyor veya iş arıyor”

“Türkiye’de Emekli Sayısı Çok Fazla” Söylemi Doğru Değil

Araştırmada emekli sayısına dair kamuoyunda sıkça dile getirilen bazı iddialara da yanıt verildi. Türkiye, 15,9 milyon emekli ve hak sahibi ile Avrupa’da en fazla emekli nüfusuna sahip üçüncü ülke konumunda. Ancak bu yüksek sayının sosyal güvenlik dengelerini bozduğu yönündeki iddialar verilerle çürütüldü:

“Türkiye’de emekli sayısı çok fazla, aktif/pasif oranı çok düşük” iddiası doğru değildir. Sosyal Güvenlik Destek Primi (SGDP) kapsamında çalışanlar aktif sigortalılara dahil edildiğinde aktif-pasif oranı 2024 yıl sonu itibarıyla 1,75’tir. Avrupa ülkelerinde ortalama aktif/pasif oranı ortalama 1,5’tir.”

Emekliler İkinci Büyük Toplumsal Grup Oldu

Türkiye’de emekliler ve hak sahipleri, işçilerin ardından en büyük ikinci toplumsal grubu oluşturuyor. 2024 itibarıyla bu kesim, toplam nüfusun %18,5’ini oluşturuyor.